Bên cạnh giá trị cảnh quan, vịnh Hạ Long còn là nơi sản sinh ra những điệu hát giao duyên độc đáo. Được ra đời và tồn tại từ xa xưa, những câu hát giao duyên bắt nguồn từ cuộc sống lao động, sinh hoạt mang tính đặc thù gắn liền với biển đào kỳ vĩ và thơ mộng. Ở Hạ Long, người dân chài không chỉ hát trên bờ, lúc hội hè lễ tết, lúc thuyền đã đỗ bến, mà hát cả trên thuyền lúc đang chèo bơi trên vịnh hoặc neo thuyền đợi thả lưới, buông câu, hát cả vào tuần trăng mỗi tháng khi trăng sáng, cá ăn tản, thuyền không đi đánh cá, neo đậu lại trên trũng biển và cùng nhau hò hát. Tục hát giao duyên thấm vào máu thịt của họ như hơi thơ, như cơm ăn nước uống ngay từ khi mới lọt lòng trên con thuyền lênh đênh. Theo sưu tầm, có được 185 bài với 2.351 câu hát giao duyên, được chia ra thành 3 loại hình chủ yếu: hát hội, hát chèo thuyền, hát đám cưới.
Hát hội còn gọi là hát huê tình, là hát vào dịp hội hè, lễ tết, vào tuần trăng mỗi tháng, cả trên bờ và dưới biển. Đây là lối hát đối đáp, thường là hát tập thể giữa nam và nữ thường thấy ở các tục giao duyên khác ở Bắc Bộ. Lối hát này có trình tự: hát tìm, hát chào, hát hỏi, hát gặp, hát mười trầu, hát đố giảng, hát họa, hát hẹn hò, hát ra về( giã bạn)...
Hát chèo thuyền là lối hát giao duyên đặc trưng song nước Hạ Long. Hát chèo thuyền còn gọi là hát chèo đường (hát trên đường chèo thuyền đến ngư trường), tuy mang âm hưởng hát Đúm, song có sự cải biên phù hợp với tâm trạng của người chèo thuyền một mình đến ngư trường thả lưới buông câu trong đêm khuya thanh vắng. Nhu cầu cất lên tiếng hát để giải tỏa hoàn cảnh bỗng trở thành bức thiết, hát để át đi sự đơn độc lẻ loi giữa biển trời non nước.Lối hát chèo thuyền thực chất cũng là lối hát huê tình chan chứa tình cảm gái trai nhưng trong bối cảnh lao động gắn liện với biển đảo mênh mông giữa đêm khuya mờ ảo, là dấu ấn đặc trưng của hát giao duyên vùng biển Hạ Long.
Hát đám cưới là loại hình hát giao duyên thứ ba và cũng là một loại hình độc đáo của vùng biển Hạ Long. Đây là lễ thức bắt buộc diễn ra trong quá trình thuyền nhà trai đến thuyền nhà gái đón dâu cho đến khi đốn được dâu về và làm lễ gia tiên. Người hát là người trực tiếp đón đưa dâu như chánh sư (người cao niên), bù đa(bà mối) và kể cả cô dâu chú rể. Tuy là một lễ thức bắt buộc nhưng không quá chặt chẽ khắt khe,là dịp hai họ thử tài nhau qua lối hát đối đáp nhanh trí vui nhộn từ đó hiểu nhau hơn, đồng thời làm cho cuộc đưa đón dâu trở nên sống động, rộn ràng, thực sự là nét đẹp đáng quý trong văn hóa ứng xử của cộng đồng dân chài vùng biển Hạ Long.
Tuy gốc là hát Đúm vùng duyên hải và đồng bằng sông Hồng, nhưng khi đã du nhập vào vùng biển Hạ Long, đã biến thành tục hát truyền đời của con người vùng sóng nước, thì được phát triển và sáng tạo, làm phong phúc thêm về nội dung, lời hát và giai điệu, mang bản sắc văn hóa đậm nét của một vùng trời nước kỳ quan, sâu lắng và rung động lòng người bởi tính độc đáo, riêng biệt, đặc sắc của chúng như là một trong những giá trị ngoại hạng của di sản Hạ Long Kỳ Vỹ.
Ngày nay, khi mà các hộ dân trong làng chài được di dời lên trên bờ định cư, không còn cư dân sinh sống trên vịnh nữa thì những điệu hát giao duyên của người dân vạn chài đang đứng trước nguy cơ mai một. Mới đây, Ban quản lý vịnh Hạ Long đang tiến hành một hoạt động mới, đó là thành lập đội hát giao duyên thuộc Trung tâm bảo tồn văn hóa biển, vừa biểu diễn phục vụ khách du lịch, vừa giúp lưu giữ, truyền bá loại hình diễn xướng này. Đội tập hợp con em người dân làng chài cũ đang làm việc trong Ban quản lý vịnh, có năng khiếu và ý thức bảo tồn nét đẹp quê hương.
Nếu du khách muốn một lần được ghé thăm và thưởng thức những câu hát giao duyên trên vịnh Hạ Long, bạn có thể tìm đến Trung tâm Bảo tồn văn hóa biển tại làng chài Cửa Vạn (thuộc tuyến 3 trong tuyến tham quan du lịch vịnh Hạ Long). Điểm đến có trong hành trình tour du lịch của các du thuyền như Violet, Paradise, V-Spirit, Gray-line, Bhaya, ...